چرایی اعراض پیامبر از مشرکان

پیامبر اسلام طبق نص قرآن مامور بود که در صورت عدم پذرش سخن ایشان از طرف مشرکان، از آنها اعراض کند(آنها را رها کند). اما اعراض پیامبر ؛ دلیل بر به رسمیت شناختن مرام و مسلک مشرکان نیست(عیسی به دین خود، موسی به دین خود) چنان که برخی از شبهه افکنان در پی القاء این گونه مطلبی هستند.

پیامبر اسلام در برخورد با همه مردم، تنها وظیفه ابلاغ وحی را داشت. «بدانید که بر عهده پیامبر ما فقط رساندن آشکار [پیام وحى‏] است.»[۱] پیام این آیه این است که؛ وظیفه پیامبر خدا مجبور ساختن مردم در پذیرش دین نیست، بلکه نشان دادن راه و ارائه طریق است.[۲]

در این میان کسانی نیز بودند که به واسطه منفعت طلبی و مانند آن، قرآن و پیامبر را رد می کردند. خدا در اینجا به پیامبرش دستور می دهد که از اینها اعراض کن: «وَ أَعْرِضْ‏ عَنِ الْمُشْرِکینَ؛ و از مشرکان روى بگردان.»[۳] روگردانی پیامبر ازمشرکین به معنی این نیست که کاری به کار آنها نداشته باشد؛ بلکه پیام آیه این است: ای پیامبر: حالا که آنها نمی خواهند آموزه های عقلی و فطری دین را بفهمند، آنها را رها کن و فکرت را درگیر آنها نکرده و به ماموریت خود فکر کن. «از آنچه که از سوى پروردگارت بر تو وحى شده، پیروى کن! هیچ معبودى جز او نیست! و از مشرکان، روى بگردان!»[۴] و در آیه دیگر می فرماید: «فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ انْتَظِرْ إِنَّهُمْ مُنْتَظِرُون‏؛ (حال که چنین است) پس از آنها روى بگردان و منتظر باش؛ آنها نیز منتظرند! (تو منتظر رحمت خدا و آنها هم منتظر عذاب او.»[۵]

این یک نکته کاملا عقلی است که ما هم در زندگی خود خیلی با آن مواجهیم؛ مثلا کسی رفیقش را نصیحت می کند و او نمی پذیرد، در اینجا شخص نصیحت کننده می داند که نصیحت کردن او فایده ای ندارد و باید از او اعراض کند. جریان اعراض پیامبر از مشرکان نیز این چنین بوده است.

شان نزول سوره کافرون نیز مثل مطلب فوق است. برخی مشرکان مکه خطاب به پیامبر گفتند که یک سال شما معبودان ما را بپرستید و ما هم یک سال خدای شما را خواهیم پرستید[۶] ؛ پیامبر با خواندن این سوره، دست رد به سینه آنها و فرمود: «لَکمُ‏ دِینُکُمْ وَ لىِ‏ دِینِ؛ (حال که چنین است) آیین شما براى خودتان، و آیین من براى خودم‏.»[۷] بنابراین اعراض پیامبر از مشرکان به معنی کنار آمدن با آنها(عیسی به دین خود، موسی به دین خود) نیست؛ بلکه ایشان مامور بودند که دین را فقط ابلاغ کنند.

پی نوشت

۱ــ مائده/۹۱

۲ــ ر.ک: تفسیر نونه، ج۱۱، ص۲۲۱

۳ـــ انعام/۱۰۶

۴ــ همان

ــ سجده/۳۰

۶ــ تفسرنمونه، ج۲۷، ص۳۸۴

۷ـــ کافرون/۶