در لغت رجعت به معنای بازگشت است.[۱] در اصطلاح نیز به زنده شدن مردگان و بازگشت ایشان به این دنیا گفته شده که در دوران ظهور امام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشریف محقق می‌شود.[۲] در منابع اسلامی اعم از آیات قرآن و روایات، رجعت با الفاظی همچون «ردّ»، «کرّه» و «حشر» استعمال شده است.[۳]

رجعت از عقاید قطعی شیعیان بوده و بر آن اجماع دارند و این اعتقاد خود را با استفاده از آیات قرآن و روایات متعدد اسلامی به اثبات رسانده‌اند.[۴] آنچه مسلم است، همه انسان‌ها رجعت نمی‌کنند و فقط به کسانی اختصاص دارد که یا از مؤمنان خالص باشند و یا از کافران خالص، تا به سزای اعمال خود برسند.

اولین رجعت کننده

مسئله رجعت از اهمیت به سزایی در اعتقادات اسلامی برخوردار است؛ از این‌رو در بسیاری از روایات نه تنها به اصل موضوع رجعت، بلکه به برخی از جزئیات آن نیز اشاره شده است. یکی از مهم‌ترین مسائل رجعت، که چندین روایت به آن تصریح کرده‌اند، رجعت امام حسین علیه السلام به عنوان نخستین رجعت‌ کننده است.

امام صادق علیه السلام فرمود: «اولین کسی که دوباره به دنیا برمی‌گردد حسین بن علی علیه السلام و یاران او، و یزید بن معاویه و یاران او هستند؛ سپس تک‌تک آنها را به سزای اعمالشان می‌رساند. سپس امام آیه «ثُمَّ رَدَدْنَا لَکُمُ الْکَرَّهَ عَلَیْهِمْ وَأَمْدَدْنَاکُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَجَعَلْنَاکُمْ أَکْثَرَ نَفِیرًا؛[۵] آن‌گاه شما را به روی آنها برگردانیم و بر آنها غلبه دهیم و به مال و فرزندان مدد بخشیم و عدّه (جنگجویان) شما را بیشتر (از دشمن) گردانیم» را تلاوت کرد.»[۶]

خوش‌ترین رجعت

با توجه به منابع اسلامی، گروه بسیاری از نیکان عالم، رجعت خواهند کرد، اما رجعتی بهتر و خوش‌تر از رجعت سیدالشهدا علیه السلام نخواهد بود. علامه مجلسی رحمه الله چنین نقل می‌کند: حضرت امام حسین علیه السلام با یارانش و دوازده هزار صـدیق ظـاهر مـی شوند و رجعتی از این خوشتر نباشد.[۷]

امام حسین علیه السلام و حدیث رجعت

در اهمیت رجعت حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام همین بس که خود امام در سخت‌ترین لحظات عمر شریفشان، از این واقعه مهم سخن به میان آورده‌اند. امام باقر علیه السلام فرمودند: امام حسین علیه السلام در صحرای کربلا و در روز عاشورا، پیش از شهادت در مورد رجعت خود فرمودند: «اول کسی که زمین شکافته می شود و از زمین بیرون می آید، من خواهم بود و بـیرون آمـدن من هم‌زمان است با بیرون آمدن امیرالمؤمنین و قیام قائم ما علیهم السلام.»[۸]

مدت زمان حکومت امام حسین علیه السلام

امام حسین علیه السلام پس از رجعت بر تمام دنیا حکومت می‌کنند. اگرچه روایات بیان کننده مدت زمان حکومت سیدالشهداء علیه السلام متعدد و متفاوت است؛ اما آنچه مسلم و قطعی است، طولانی بودن زمان حکومت آن حضرت است، بگونه‌ای که چنین نقل کرده‌اند: «إِنَّ أَوَّلَ مَنْ یکرُّ فِی الرَّجـْعَهِ الْحـُسَینُ بـْنُ عَلِی ع وَ یمْکثُ فِی الْأَرْضِ أَرْبَعِینَ سَنَهً حـَتَّی یسـْقُطَ حَاجِبَاهُ عَلَی عَینَیه؛[۹] نخستین کسی که زمین برای او شکافته می شود و روی زمین باز مـی گردد، حـسین بن علی علیه السلام است و به قـدری حـکومت می کند کـه از کـثرت سـن ابروهایش روی دیدگانش می ریزد.»

از دعاهای مهم منتظران در زمان غیبت، دیدن و بیعت با امام زمان خویش است؛ چنانکه در منابع دعایی شیعه آمده است: «اللّٰهُمَّ أَرِنِی الطَّلْعَهَ الرَّشِیدَهَ، وَالْغُرَّهَ الْحَمِیدَهَ، وَاکْحُلْ ناظِرِی بِنَظْرَهٍ مِنِّی إِلَیْهِ؛[۱۰] خدایا آن جمال با رشادت و پیشانی ستوده را به من بنمایان و با نگاهی از من به او، دیده‌ام را سرمه بنه.»

پی‌نوشت:
[۱] لسان العرب، ذیل واژه رجع.
[۲] اوائل المقالات، ج۴، ص۷۷.
[۳] همان.
[۴] https://btid.org/fa/news/216541
[۵] سوره اسراء، ۶٫
[۶] تفسیر عیاشی، ج۲، ص۳۰۵٫
[۷] بحارالانوار، ج۵۳، ص۲۶۶٫
[۸] همان، ج۲، ص۷٫
[۹] همان، ج۵۳، ص۶۴٫
[۱۰] مفاتیح الجنان، دعای عهد.