صداقت و راستی، همان گونه که در گفتار مورد توجه است، باید در عمل نیز مورد توجه باشد. یکی از موارد کاربرد صداقت، کم فروشی نکردن در خرید و فروش اجناس(در بازار و محل کسب) است، هستند کسانی که صداقت را در کاسبی خود لحاظ می نمایند، و متاسفانه کسانی هم رعایت نمی کنند. یکی از عوامل رعایت نکردن صداقت در کاسبی(کار اقتصادی)، فراموش کردن آخرت است.

قرآن درسوره مطففین، بعد از اشاره به متقلب بودن برخی از کاسبان(کم فروشی و تبلیغات دروغین و…) [۱] علت  آن را کم اعتقادی به آخرت می داند: «أَ لَا یَظُنُّ أُوْلَئکَ أَنهَّم مَّبْعُوثُونَ؛ آیا آنها گمان نمى ‏کنند که برانگیخته مى‏ شوند.»[۲]

غالبا هر چه انسان از حساب و کتاب روز قیامت بترسد، عملکرد بهتری(از جمله در بحث اقتصادی) خواهد داشت. زیرا او از روزی می ترسد که: «یَأْتِیَ یَوْمٌ لا بَیْعٌ‏ فیهِ وَ لا خُلَّهٌ؛ روزى فرا رسد که در آن، نه خرید و فروش است (تا بتوانید سعادت و نجات از کیفر را براى خود خریدارى کنید)، و نه دوستى (و رفاقت هاى مادى سودى دارد).»[۳]

مثال: معمولا مردم  به مغازه داری مراجعه می کنند که خدا ترس باشد؛ زیرا او صداقت بیشتری دارد و انصاف بیشتری به خرج می دهد و از تقلب و کم فروشی و این قبیل مسائل به دور است.

به همین خاطر است که در روایات ما تاکید شده که اول فقه و احکام تجارت و اقتصاد (دروغ به مشتری نگفتن، احتکار و کم فروشی نکردن و…) را یاد بگیرید و بعد دنبال تجارت و اقتصاد بروید.[۴] و یا در حدیث دیگر از رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) نقل است که کاسبان باید صداقت پیشه کنند(تا حبیب خدا باشند) وگرنه  در روز آخرت حساب سختی دارند: «اى صنف تاجر و کاسب‏! شما فاجرانید، مگر آنان که از خدا بترسند، و با مردم نیکى کنند، و در (داد و ستدها و خرید و فروش ها) راست بگویند …»[۵]

این روزها که ویرروس کرونا می تازد، و  مردم نیز  با ترس و اضطراب بدنبال ماسک و دستکش هستند، برخی ها اقلام بهداشتی(ماسک و…)  را احتکار می کنند و به سود مادی فکر می کنند؛ در حالی که از روز قیامت را فراموش کرده اند. روزی که خیلی از انسان ها با وجود میلیاردر بودن، حسرت می خورند…

پی نوشت

۱ــ آیه ۲و۳ مطففین: «آنان که وقتى براى خود پیمانه وزن مى‏ کنند، حق خود را بطور کامل مى‏ گیرند * اما هنگامى که مى ‏خواهند براى دیگران پیمانه یا وزن کنند، کم مى‏ گذارند.»

۲ــ مطففین/۴

۳ــ بقره/۲۵۴